Stok, bir firmanın üretim yapabilmek için elinde bulundurduğu hammadde, yarı mamul, mamul ya da varlıklar tabii ürünlerdir.
Stok tutmak, üretim firmalarının maliyet kalemlerinden biridir. Her maliyet gibi stok da alternatif maliyet yükseltilmeden kontrol altında tutulmalıdır. Hem üretim talebini karşılayacak kadar stok elde bulundurulurken hem de lojistik, saklama, aşınma vb. maliyetler düşürülmeye çalışılır.
Bir bakkal dükkanımız olduğunu düşünelim. Bakkalımızda şekerleri talebe göre çok ve çeşitli tutmaya çalışırken, son kullanma tarihleri yaklaşmadan tüketilmesi için çaba gösteririz. Şeker (Ramazan) Bayramı gelirken şeker stokunu arttırırken, aşağı yukarı bir talep tahmini yapar ona göre sipariş verir, depomuzun aldığı kadarını saklarız. Bayram geçtikten sonra hala stoğumuz da şeker varsa ve bu şekerleri son kullanma tarihlerinden önce tüketemediysek stok yönetimini yanlış yapmışız demektir.
Stok neden tutulur?
1.Belirli dönemlerdeki talep artışını karşılama
Bakkal örneğimizde olduğu gibi belli dönemlerde karşılaşılan talep artışını yetişebilmek için stok tutulur. Stoklu olan ürünler talep oluştuğunda piyasaya arz edilebilir.
2.Hazırlıksız yakalanmama
Her ne kadar ticari faaliyet bir takım hesaplamalar ve tahminlerle kontrol altında tutulmaya çalışılsa da talep, arz ve ürün tedariği üçgeninde ortaya çıkabilecek önceden tahmin edilemeyen değişmelere karşı hazırlıklı olmak için stok tutulabilir. Bu sayede herhangi bir ürün ya da hammaddeye karşı ortaya çıkan talep sorunsuzca karşılanır.
3.Tedarik maliyetlerini düşürmek
Bir ürünün topluca sipariş verilmesi tedarik maliyetlerini düşürecektir. Hem lojistik hem de parça başı maliyet düştüğü için sürekli talebin olduğu ürün/hammeddeler yüksek hacimlerde alınarak stokta tutulabilir.
4.Spekülatif nedenler
Örneğin hammadde ya da nihai mal fiyatlarının yakın zamanda artacağı beklentisi karşısında işletmeler, bu fiyat dalgalanmasından etkilenmemek için stok tutma yoluna gidebilirler.
Eğer üretiminizin ana hammaddelerinin fiyatlarında dalgalanmalar yaşanıyorsa zaman zaman bu tip stok tutma stratejileri uygulayabilirsiniz.
Stok yönetimi üretim ve arz sürecini doğrudan etkiler. Bir işletmenin devamlılığı ve karlılığı için hayati önemdedir. Her işlem gibi stok yönetimi yapmanın da avantajları ve dezavantajları vardır.
Stok Yönetiminin Avantajları
- Üretim sürecinin düzenli ve sürekli devam etmesini sağlar. Böylece hammadde ya da ürün eksikliğinden dolayı üretim süreci durmaz veya aksamaz.
- Gereksinimler doğru belirlenip, yönetildiğinde finansal yönetim etkinlik kazanır.
- Tedarik ve satış süreçleri düzene girer, böylece maliyet düşer.
- Maliyet muhasebesi daha rahat yapılabilir.
- Üretim süreçleri gerçeğe daha yakın olur ve yönetilmesi kolaylaşır.
- Malzeme, ürün kaybı en aza indirilir.
Stok Yönetiminin Dezavantajları
- Stok bulundurmak barındırma maliyetlerini attırabilir. Depolama maliyeti bir kalem olarak finansal tablolarınıza girer.
- Stoklara bağlanmış sebep nedeni ile para/nakit diğer kaynaklar için kullanılamaz.
- Depolanan ürünün piyasası azaldığında maliyetine yakın bazen de maliyetin altında elden çıkartmak gerekebilir.
- Eğer hammadde fiyatı piyasada sabit değilse hammaddeyi yüksek fiyattan stoğa alma ve zarar etme ihtimali doğar.
Stok takibi nasıl yapılır?
Stok takibi bir çok yolla yapılabilir; kağıt kalem ile, excel benzeri bir program ile, kendi yazılımlarınız ile, stok takibine özel yazılımlar ile.
